Oczyszczająca moc wody i śmiechu, czyli śmigus-dyngus trzyma się mocno
„Największa była rozkosz przydybać jaką damę w łóżku, to już ta nieboga musiała pływać w wodzie między poduszkami i pierzynami jak między bałwanami; przytrzymywana albowiem od silnych mężczyzn, niemogła się wyrwać z tego potopu; którego unikając, miały w pamięci damy w ten dzień wstawać jak najraniej albo też dobrze zatarasować pokoje sypialne”. Jędrzej Kitowicz w „Opisie obyczajów za panowania Augusta III” obrazowo przedstawił dyngus w XVIII wieku. Lany poniedziałek ma jednak znacznie dłuższą historię.
Woda, symbol życia i oczyszczenia, stanowiła niegdyś nieodzowny element magicznych zabiegów związanych z miłością, płodnością i urodą. W XV wieku władze kościelne postrzegały dyngus jako zwyczaj pogański godny potępienia. Uchwała synodu diecezji poznańskiej z 1420 roku pouczała duszpasterzy: „Zabraniajcie, aby w drugie i trzecie święto wielkanocne mężczyźni kobiet, a kobiety mężczyzn nie ważyli się napastować o jaja i inne podarki, co pospolicie nazywa się dyngować, ani do wody ciągnąć”. Jak widać, wówczas oblewanie mogło wiązać się z żądaniem datków, a jednocześnie z wykupywaniem się z opresji (od niemieckiego słowa dingen – wykupywać).
Czytaj więcej: Oczyszczająca moc wody i śmiechu, czyli śmigus-dyngus trzyma się mocno
Chrześcijańska Wielkanocy i Zmartwychwstanie Jezusa
Początkowo pierwsi chrześcijanie nie obchodzili Wielkanocy uznając to za święto pogańskie, ani Zmartwychwstania. Kościół Katolicki w ramach chrystianizacji zaadaptował wiele zwyczajów, m.in. skojarzył jajko ze zmartwychwstałym Jezusem. A pierwotna symbolika jajka wiązała z kultem płodności: budzeniem się przyrody i powstawaniem nowego życia.
Jednak termin obchodzenia Wielkanocy był i jest jeszcze niekiedy tematem trudnym. Dopiero podczas soboru nicejskiego w 325 roku ustalono, że będzie się ją obchodzić w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca. Ta skomplikowana zasada jest w istocie przełożeniem na solarny w swej naturze kalendarz juliański konkretnej daty 14 nisan z religijnego kalendarza hebrajskiego, który jest kalendarzem lunarno-solarnym. Data 14 nisan wyznacza w kalendarzu hebrajskim początek święta Paschy, wokół którego działy się wydarzenia zbawcze.
Czytaj więcej: Chrześcijańska Wielkanocy i Zmartwychwstanie Jezusa
Jare Gody – przedchrześcijańska Wielkanoc
Jare Gody zwane też Jarym Świętem są w kalendarzu Słowian jednym z najważniejszych wydarzeń. Ten kilkudniowy okres obrzędowy przypadający na czas równonocy wiosennej, rozpoczynający się 21 marca, miał na celu pożegnanie i przepędzenie resztek zimy oraz powitanie nadchodzącej wiosny niosącej nowe życie, a także zapewnienie sobie urodzaju w nowym roku wegetacyjnym. Jak wyglądały obrzędy i jakie przetrwały do naszych czasów?
Pierwsza część obrzędów rozpoczynała się od uroczystego śpiewania i wszczynania hałasu strzelając z batów i dzwoniąc dzwonkami i grzechotkami. Dzieci trzymające w rękach zielone gałązki jałowca obnosiły po wsi słomianą kukłę – bogini zwaną Marzanną, która symbolizuje zimę i śmierć. Korowód rozpoczynano od domostw, aż po domostwa najbogatszych gospodarzy. Po obejściu wszystkich domów, wieczorem kukłę przejmowała młodzież i w barwnej procesji wyprowadzała ją ze wsi nad rzekę gdzie kukłę podpalano i topiono. Był to symboliczny pogrzeb Marzanny, Śmiercichy lub Mareny (w zależności od regionu Polski).
Życzenia Wielkanocne 2024
Zewsząd, czyli od instytucji kultury, szkół, organizacji i jednostek samorządowych, organizacji pozarządowych, napływają życzenia z okazji Świąt Wielkanocnych, które adresowane są do mieszkańców Miasta i Gminy Zakliczyn, Samorządu oraz Zakliczyńskiego Centrum Kultury oraz redakcji naszych mediów informacyjnych.
Wszystkim dziękuję za nadesłane pocztą (tą tradycyjną i elektroniczną) życzenia, za stroiki świąteczne (w szczególności WZT Dzierżaniny, DPS Stróże i Cantando canzoni) i odwzajemniamy także najlepszymi życzeniami od Nas oraz Burmistrza i Przewodniczącej rady Miejskiej w Zakliczynie.
Poniżej pozwoliłem sobie zamieścić refleksję Wielkanocną od Tomasza A. Żaka – dyrektora teatru Nie Teraz, z którym wspólnie od ponad roku przemierzamy przez obszar edukacji teatralnej w ramach Ośrodka Praktyk Artystycznych Teatru Nie Teraz w Rudzie Kameralnej.
„Chłopi” i nie tylko w Kinie za rogiem ZCK
W Kinie za rogiem ZCK w marcu duża popularnością cieszył się film „Chłopi” – to najnowsza, filmowa wersja adaptacji „Chłopów” Władysława Reymonta, uhonorowanego za nią literacką Nagrodą Nobla, to trzecia w polskim filmie po przedwojennej ekranizacji Eugeniusza Modzelewskiego z 1922 roku i serialu Jana Rybkowskiego z roku 1972.
Na tle czterech pór roku rozgrywają się losy pięknej Jagny, rozpalającej zmysły mężczyzn i budzącej wrogość kobiet, i Antka Boryny, syna najbogatszego gospodarza we wsi. Pożądanie, nad którym nie da się zapanować, musi się skonfrontować z surowymi prawami ciasnego patriarchalnego świata wiejskiej wspólnoty.
Film jest stworzony metodą malarskiej animacji filmowych kadrów, inspirowanych twórczością Chełmońskiego, Wyczółkowskiego czy Ślewińskiego. Na podstawie klasycznych aktorskich zdjęć powstało 40 tysięcy olejnych obrazów-klatek, które stworzyły efekt finalny produkcji. Nad obrazami pracowało kilkudziesięciu artystów z kilku krajów.
Film przeznaczony jest dla widowni od 15 roku życia i znalazł się również w kwietniowym repertuarze naszego kina. Można również zamawiać seanse na życzenie.
Podczas Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych „Złote Lwy” w Gdyni, w roku 2023 film sięgnął po trzy nagrody:
- Nagroda Publiczności - Zdobywca - DK Welchman, Hugh Welchman (reżyserzy filmu)
- Nagroda Specjalna - Kryształowa gwiazda Elle - Kamila Urzędowska (aktorka)
- Nagroda Specjalna Jury - Zdobywca - DK Welchman, Hugh Welchman
13 palm na III Gminnym Konkursie Palm Wielkanocnych w Zakliczynie
Choć pogoda dostosowała się w Niedziele Palmową do przysłowia „W marcu jak w garncu”, to na gminny konkurs zameldowało się aż 13 pięknych palm wielkanocnych: KGW Filipowice, Kamila Kijowskiego, Antoniego Forysia, Domu Pomocy Społecznej w Stróżach, ZF Dziadki z Chatki z Paleśnicy, KGW Paleśnica, KGW Bieśniczanie z Bieśnika , KGW Słona , KGW Wola Stróska , KGW Dzierżańskie Wzgórze, Świetlicy Profilaktycznej w Słonej, KGW Borowa, Świetlicy Profilaktyczne w Borowej. Palmy, ze względu na pogodę, zostały wyeksponowane w Sali im. S. Jordana w zakliczyńskim ratuszu.
Czytaj więcej: 13 palm na III Gminnym Konkursie Palm Wielkanocnych w Zakliczynie
Ślad losu na finał w Zakliczynie
"Witaj, Głowo okrwawiona,
Cierniem wkoło uwieńczona,
Witaj, której Twarz kochana
Odmieniona, w brudzie, w ranach.
Śmierć już widać w Twym spojrzeniu,
Cały zwisasz w rozmodleniu,
Tej męczarni, którejś doznał ,
Obyś mnie Pasterzu poznał!"
Oratorium „Ślad Losu” zostało zaprezentowane w kościele pw. św. Idziego Opata w Zakliczynie przez trzy chóry; Cantores Sancti Jacobi z Powroźnika, Cantus Gaudio z Gromnika oraz Cantando Canzoni z Zakliczyna. Chórom towarzyszyła Orkiestra i zespół Misericordes. Wcześniej śpiewana Droga Krzyżowa 'Ślad losu’ na chóry i orkiestrę zabrzmiała w Powroźniku koło Muszyny i w sąsiednim Gromniku. To wielkie przedsięwzięcie artystyczne przygotował Dawid Nawalaniec, który na co dzień pracuje z wymienionymi zespołami artystycznymi. Głównym organizatorem wydarzenia było Stowarzyszenie Członków i Sympatyków Chóru ZCK „Cantando canzoni” z prezesem Przemysławem Majewskim na czele.
„Artyści na szlaku” w Lusławicach
W związku z przypadającą w tym roku 80 – tą rocznicą zwycięskiej bitwy o Monte Cassino, Krakowski Teatr Komedia ruszył na teatralny szlak ze sztuką „Artyści na szlaku”.
19 marca, na zaproszenie burmistrza Dawida Chrobaka, spektakl został zaprezentowany młodzieży ze szkół podstawowych z gminy Zakliczyn w Europejskim Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego i sfinansowany ze środków profilaktycznych budżetu Gminy Zakliczyn. Dzień wcześniej spektakl pokazany został w Nowym Sączu.
Kryształy czasu, czyli szczęście w drobinach
Taki metafizyczny acz mocno zaskakujący tytuł nosi najnowsza wystawa malarstwa Łukasza Oleszkowicza pochodzącego z nieodległego Wojnicza, otwarta w piątek 15 marca w Galerii Zakliczyńskiego Centrum Kultury “Poddasze”. Jej jednoosobowym animatorem, kuratorem i kustoszem jest znany zakliczyński artysta fotografik Stanisław Kusiak, wytrawny znawca sztuki i… motocykli. Poprzez swoje prace malarskie pragnę zachęcić odbiorców do aktywnego kontaktu ze sztuką i przyrodą, skłonić do rozważań a także dyskusji na temat pojęcia „Szczęście”, zwrócić uwagę na konteksty, w jakich dziś mówimy o jego poszukiwaniu – przedstawiał swoje artystyczne credo autor prezentowanych podczas piątkowego wernisażu prac.
Ten klimatyczny wieczór dopełniła jeszcze uroczysta premiera najnowszego spektaklu Teatru Nie Teraz “Kobieta za wszelka cenę”, o tytule równie intrygującym, co i otwarta chwilę przedtem wystawa.
Poniżej prezentujemy interesujący wywiad z bohaterem wernisażu Łukaszem Oleszkowiczem, który przeprowadził Ryszard Zaprzałka z Tarnowskiego Kuriera Kulturalnego.
Oratorium Męki Pańskiej „Ślad losu”
"Ślad losu" to nabożeństwo pasyjne, na które zapraszamy do kościoła pw. św. Idziego opata w Zakliczynie 24 marca – początek godzina 19:00.
Oratorium łączy piękną muzykę i poruszające teksty co sprawia, że uczestnicy wydarzenia zagłębią się w misterium Pasji Chrystusa, w Jego mękę i śmierć, przeżywając wraz z Nim ból, udrękę, samotność.
Podobnie jak wcześniej w Powroźniku i 23 marca w Gromniku, „Ślad losu” wykonają połączone chóry; Cantando Canzoni z Zakliczyna, chór Cantores Sancti Jacobi z Powroźnika, chór Cantus Gaudio z Gromnika oraz orkiestra pod batutą Dawida Nawalańca.
Oratorium „Ślad Losu” składa się z 15 utworów, które odpowiadają 15 stacjom pasyjnym. Sześć z nich to kompozycje przeznaczone do wykonywania na cztery głosy.
Więcej artykułów…
Partner zakliczyninfo
Warto zobaczyć
Archiwum
