Lato w Gminie Zakliczyn - Zdonia
Miejscowość położona na południe od Zakliczyna, częściowo na nizinnym obszarze Kotliny Zakliczyńskiej, a częściowo na wzniesieniach Białej Góry, przy drodze powiatowej Zakliczyn - Czchów. Historia tej miejscowości zawsze była związana z sąsiadującym Zakliczynem. Pierwsze informacje pojawiają się już w 1086 roku w źródłach historycznych i wspominają o osadzie Zdonovici, która ewoluowała we współczesną Zdonię. Kolejną wzmiankę odnajdujemy w dokumentach legata papieskiego Idziego z początku XII wieku, który przypisuje tę miejscowość tynieckim benedyktynom (podobnie jak i Wesołów). Wioska, jak i wiele innych z terenu Gminy Zakliczyn zostaje wymieniona przez Jana Długosza. Rok 1374 jest bardzo ważną datą w historii miejscowości, gdyż zostaje ona oddana w zastaw Janowi z Melsztyna przez opata z Tyńca. W 1557 roku przechodzi ona w ręce Spytka Wawrzyńca z rodu Jordanów wraz z Opatkowicami i Ujazdem (Zakliczynem i Wesołowem) w wyniku zamiany z klasztorem tynieckim za Polichty i Brzozową, co potwierdza król Zygmunt August w 1564 roku.
Lato w Gminie Zakliczyn - Zawada Lanckorońska
Miejscowość położona na lewym brzegu Dunajca, na wzniesieniach Pogórza Wiśnickiego przy drodze krajowej nr 980 Jurków – Biecz, kryje w sobie bardzo niezwykłą historię.
Pierwsze wzmianki pisane o Zawadzie Lanckorońskiej pochodzą z 1347 roku. Wymienia ją Jan Długosz jako Zawodczauy, należące do parafii melsztyńskiej. Pod koniec XVI wieku należała do pana na zamku melsztyńskim – Spytka Jordana. Tyle o odległej historii Zawady donoszą źródła pisane. Znacznie ciekawsze informacje o przeszłości dostarczają nam źródła niepisane. Badania archeologiczne na tym terenie były prowadzone od początku XX wieku, kontynuowane w latach 1938 – 1939, 1966 – 1967 (w ramach Karpackiej Ekspedycji Archeologicznej) oraz w roku 1993. Podczas tych poszukiwań naukowcy ustalili, że na wysokim wzniesieniu górującym nad doliną Dunajca przed wiekami istniał potężny, prasłowiański gród. Datuje się, że początki urbanizacji na tym terenie sięgają VI wieku p.n.e. Z tego okresu pochodziły przedmioty użytku codziennego, odnalezione w Zawadzie Lanckorońskiej. W okresie lateńskim oraz wpływów rzymskich obszar ten w dalszym ciągu był zamieszkany. Istnieją przekazy, że w tym miejscu mogli stacjonować rzymscy legioniści. Osada została najprawdopodobniej zasiedlona ponownie na większą skalę we wczesnym średniowieczu, a największy okres świetności przypada na X wiek. Jednak gród nie rozwinął się, ani nie przekształcił w ośrodek typu miejskiego, ponieważ zapewne został zniszczony na początku XI wieku. Sugeruje to duża liczba grotów strzał odnalezionych na terenie grodu, charakterystycznych dla tego okresu i wystrzelonych w kierunku wałów.
Czytaj więcej: Lato w Gminie Zakliczyn - Zawada Lanckorońska
Lato w Gminie Zakliczyn - Wróblowice
Miejscowość położona w północno – wschodniej części Gminy Zakliczyn na prawym brzegu Dunajca przy drodze powiatowej Zakliczyn - Tarnów. Udokumentowana historia miejscowości pochodzi z II połowy XIV wieku. Spytek z Melsztyna wspierający Jadwigę i unię polsko – litewską w 1385 roku uzyskał od królowej zgodę na lokację swoich posiadłości na prawie magdeburskim, pośród których znajdowały się Wróblowice. Początkowo wioska była podzielona na dwie części: Górne i Dolne, które z biegiem czasu połączyły się w jedną miejscowość, najprawdopodobniej około XVI wieku.
Jak podaje Jan Długosz, od początku istnienia Wróblowice należały do parafii opatkowickiej i tam też mieszkańcy odprowadzali dziesięcinę co dwa lata. Były typową wioską rycerską, a następnie szlachecką. W połowie XV należały do Jakuba i Jana herbu Strzemię. Połączone w jedną wieś Wróblowice pod koniec XVI wieku były własnością Stanisława Kowalewskiego. Na przełomie XVIII i XIX wieku były w rękach rodziny Lanckorońskich.
Lato w Gminie Zakliczyn - Wola Stróska
Miejscowość leżąca u podnóża szczytu Mogiła w pasie Pogórza Rożnowskiego, na południe od drogi powiatowej Zakliczyn - Czchów. Historia wioski jest bardzo słabo udokumentowana, jedna z niewielu informacji pochodzi z połowy XIV wieku i dotyczy statusu wsi, która zaliczała się do grona posiadłości królewskich. Osada najprawdopodobniej wyodrębniła się z pobliskich Stróż.
W lasach Woli Stróskiej podczas II wojny światowej bardzo aktywne były oddziały partyzantki Armii Krajowej. Na szczycie wzgórza, na czas akcji Burza umieszczono leśny szpitalik, w którym walczący leczyli odniesione rany. Punkt sanitarny był dobrze ukryty wśród gęstego lasu, jednak na skutek zdrady, Niemcy dowiedzieli się o nim i postanowili go zlikwidować.
Lato w Gminie Zakliczyn - Wesołów
Miejscowość leżąca w centrum Gminy, sąsiadująca z Zakliczynem. Jest to jedna z najstarszych wiosek na tym terenie, a jej historia jest ściśle związana ze stolicą Gminy. W dokumentach historycznych Wesołów należy utożsamiać z nazwą Ujazd. Dopiero z biegiem wieków przyjęła się obecna nazwa. Pierwszą informację o Ujeździe można odnaleźć w dokumentach legata papieskiego Idziego z początku XII wieku, w których potwierdza przynależność wioski, ale także Opatkowic do Zakonu Benedyktynów w Tyńcu. Miejscowość ta leżała na szlaku handlowym z Krakowa do Biecza, w tym miejscu istniała też przeprawa przez Dunajec.
Lato w Gminie Zakliczyn - Stróże
Miejscowość leżąca przy drodze powiatowej Zakliczyn - Czchów. Źródła historyczne pisane wspominają po raz pierwszy o Stróżach pod koniec XIII wieku (lub może XI,) i przypisują przynależność wioski do Klasztoru Benedyktynów w Tyńcu. Na kartach historii Stróże pojawiają się po raz kolejny w 1369 roku i wymieniane są jako jedna z wsi królewskich. Następna wzmianka pochodzi z dokumentu króla Kazimierza Jagiellończyka z 2 listopada 1478 roku, gdy wioska jest wymieniana w akcie rozgraniczenia Charzewic i Opatkowic (obecnie Zakliczyn).
Według Słownika Lindego nazwa miejscowości pochodzi od powinności strażniczej chłopów, którzy kolejno mieli odprawiać straż nocną we dworze starosty czchowskiego, który właśnie tutaj miał swoją siedzibę. W tej właśnie posiadłości na świat przyszła w 1603 roku Marianna Marchocka, córka starosty Pawła Marchockiego, Karmelitanka oraz kandydatka na ołtarze. W 1656 roku na terenie Stróż doszło do potyczki pomiędzy żołnierzami szwedzkimi, a mieszkańcami Zakliczyna. W wiosce znajduje się mogiła poległych wówczas rajtarów.
Lato w Gminie Zakliczyn - Słona
Miejscowość położona na wzgórzach Pogórza Ciężkowicko – Rożnowskiego, u podnóża góry Styr. Nazwa wioski pochodzi od złóż wód solankowych, które obficie występują na obszarze całego Pogórza. Słona po raz pierwszy została opisana przez Jana Długosza, który łączy miejscowość z datą 1215. Historia Słonej jest słabo udokumentowana. Warto wspomnieć o właścicielach z końca XVI wieku – rodzinie Taszyckich, która płaci dziesięcinę parafii w Zakliczynie.
Badania historyków dowiodły, że pod koniec XVII wieku w Słonej poszukiwano złóż soli kamiennej, czego pozostałością są ślady po 4 szybach górniczych. Przed II wojną światową złoża wód były eksploatowane przez dwór z Olszowej, który wysyłał beczki aż do Wiednia. W Słonej urodził się w 1909 roku Krystyn Gondek, franciszkanin, pojmany przez Niemców w 1942, zginął w obozie koncentracyjnym Dachau. Został beatyfikowany w 1999 roku przez Jana Pawła II podczas Jego wizyty w Polsce. Błogosławiony Krystyn Gondek jest patronem Szkoły Gimnazjalnej w Zakliczynie.
Lato w Gminie Zakliczyn - Ruda Kameralna
Miejscowość położona w południowo – zachodnim rejonie Gminy przy drodze powiatowej Bieśnik - Filipowice. Ruda Kameralna została założona w 1372 roku, co potwierdzają dokumenty katedry krakowskiej. Zgodnie z nimi wieś powstała dzięki braciom Błażejowi i Filipowi z Tworkowej, którzy uzyskali zgodę ma lokację wsi u Pasco de Brzana (Paszko z Brzany).
Nazwa Ruda pochodzi od złóż rud żelaza, które znajdują się na jej terenie. Przed wiekami, w okresie średniowiecza były one eksploatowane na dużą skalę i przetapiane w tzw. dymarkach, a przekuwane w pobliskiej Paleśnicy. Ponieważ jest to miejsce zaciszne i spokojne, do nazwy przylgnęło określenie Kameralna.
Historia Rudy nie jest szczegółowo udokumentowana, Jan Długosz wzmiankuje jedynie, że sołtys odprowadzał dziesięcinę biskupowi krakowskiemu z 2 łanów pola. W gęstych lasach Rudy Kameralnej działały oddziały partyzanckie podczas II wojny światowej oraz jednostki podziemia antykomunistycznego już po 1945 roku. 27 września 1947 roku zabity został tutaj kpt. Jan „Salwa” Dubaniowski, komendant Okręgu Bocheńskiego Narodowych Sił Zbrojnych, awansowany pośmiertnie do stopnia majora.
Lato w Gminie Zakliczyn - Roztoka
Miejscowość położona w północno – wschodniej części Gminy Zakliczyn w dolinie Dunajca oraz na wzniesieniach Pogórza Wiśnickiego przy zbiegu dróg nr 975 i 980 na tutejszym rondzie. Wieś opisuje Jan Długosz i nazywa ją Rosthok. Zamieszcza również informację o płaceniu dziesięciny przez mieszkańców na rzecz prebendarza w Dębnie. Właścicielem wioski pod koniec XIV wieku jest Piotr Odrowąż ze Szczekocin. Następne źródła pisane donoszą, że Roztoka była własnością Achacego Taszyckiego pod koniec XVI wieku.
Na terenie miejscowości Karpacka Ekspedycja Archeologiczna prowadziła w latach 60. badania archeologiczne. Poszukiwania wykazały, że w Roztoce w okresie przedpaństwowym istniał duży gród słowiański.
Lato w Gminie Zakliczyn - Paleśnica
Miejscowość położona w południowej części Gminy Zakliczyn, w dolinie Paleśnianki, której centrum przecina droga krajowa nr 975. Lokacja wsi na prawie niemieckim miała miejsce za panowania Kazimierza Wielkiego w 1351 roku – zabiegał o nią ród Gryfitów z Rożnowa. Wioska istniała jednak już znacznie wcześniej, niektóre źródła mówią nawet o 1086 roku! Według legendy to właśnie stąd miał pochodzić słynny wojownik Klemens, który poległ w 1241 roku podczas bitwy z Mongołami pod Legnicą. Paleśnica była osadą rzemieślniczą, w której zajmowano się przede wszystkim kowalstwem i płatnerstwem – według lokalnej tradycji podczas bitwy pod Grunwaldem w 1410 roku, rycerze polscy używali mieczy wykutych z paleśnickiej stali. Paleśnica mogła się rozwinąć dzięki wydobywanym rudom żelaza w pobliskiej Rudzie Kameralnej. Swoją nazwę wioska również zawdzięcza kuźni. Do produkcji stali wykorzystywano kuźnicę wodną, którą nazywano pałecznicą i taka była też pierwotna nazwa miejscowości (u Jana Długosza pojawiają się także: Palyecznica oraz Paleschnycza).
Więcej artykułów…
Partner zakliczyninfo
Warto zobaczyć
Archiwum
