Dzisiaj jest Dzień Sołtysa

W całej Polsce jest około 40 tysięcy sołtysek i sołtysów. 11 marca obchodzą swoje święto - Dzień Sołtysa.

W niedzielę 9 marca 2023 roku, mszą świętą w intencji Sołtysów Gminy Zakliczyn, sprawowaną podczas niedzielnej sumy w kościele pw. Matki Bożej Anielskiej w Zakliczynie, rozpoczęto świętowanie Dnia Sołtysa w Gminie Zakliczyn. Po nabożeństwie odbyło się spotkanie w Sali im. S. Jordana w zakliczyńskim ratuszu z udziałem Pana Arkadiusza Mularczyka - Posła do Parlamentu Europejskiego. Spotkanie było okazją do złożenia podziękowań Paniom Sołtys o Panom Sołtysom za pracę i zaangażowanie na rzecz lokalnej społeczności.

Funkcja sołtysa ma wielowiekową tradycję.

Sołtys (niem. Schultheiß, łac. scultetus) to w średniowieczu osoba postawiona przez feudalnego pana na czele wsi lokowanej na prawie niemieckim. Scholtis, szoltyz, sołtys w średniowiecznym systemie prawnym to także wiejski sędzia (Dorfschulze) oraz zasadźca (osadnik). Sołtysem mógł być szlachcic, mieszczanin lub chłop. Do podstawowych obowiązków sołtysa należało: zbieranie czynszu, przewodniczenie ławie wiejskiej. Przywilejem sołtysa było obdarowywanie go kilkoma łanami ziemi, na których mógł osadzać chłopów – w taki sposób powstawały folwarki sołtysie. Sołtys partycypował w dochodach feudała w wysokości zazwyczaj 1/6 czynszów i 1/3 kar sądowych, miał ponadto prawo do jatek, młyna, itp. W razie wojny sołtys miał obowiązek konnej służby wojskowej. Widać choćby z tego co wyżej napisałem, że pozycja społeczna i ekonomiczna sołtysów była wówczas mocna, mogli oni nawet konkurować ze średnio zamożną szlachtą. Z tego też powodu szlachta wymogła na królu Władysławie Jagielle Statut warcki (1423), na mocy którego mogła wykupywać sołectwa sołtysów "krnąbnych i nieużytecznych" i sama wyceniała wartość sołectw. Z biegiem czasu od wieku XV do XVII sołtysi stali się nadzorcami pańszczyźnianymi i pomocnikami właścicieli wsi. W Polsce rozbiorowej i w okresie międzywojennym sołtys stał na czele najniższej jednostki podziału administracyjnego - gromady. W latach 1954-1972 sołtys był pośrednikiem między mieszkańcami wsi, a gromadzką radą narodową, po 1973 między mieszkańcami, a gminną radą narodową oraz naczelnikiem gminy.

Funkcja sołtysa obecnie:

Zgodnie z Ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (art. 5) gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa, dzielnice bądź osiedla. Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto. Jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy (w przypadku Gminy Zakliczyn – Rada Miejska), w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy. Od 1990 roku sołtys pełni funkcję organu wykonawczego jednostki pomocniczej gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej jakim jest sołectwo. Organem uchwałodawczym jest zebranie mieszkańców wsi, które w bezpośrednich wyborach wybiera sołtysa i radę sołecką mającą na celu wspieranie sołtysa. Szczegółowe regulacje dotyczące granic (istnieją sołectwa wielowioskowe – nie dotyczy to jednak Gminy Zakliczyn), uprawnień sołtysa itp. regulowane są w statucie sołectwa.

Do zadań sołectwa w Gminie Zakliczyn należy w szczególności:

- zapewnienie mieszkańcom udziału w rozpatrywaniu spraw kulturalnych, sportu, wypoczynku, opieki zdrowotnej i innych związanych z miejscem zamieszkania,
- kształtowanie dobrosąsiedzkich stosunków współżycia społecznego,
- organizowanie wspólnych prac na rzecz miejsca zamieszkania, a zwłaszcza w zakresie właściwej opieki nad młodzieżą i jej wychowaniem, rozwijanie pomocy społecznej,
- utrzymywanie we właściwym stanie dróg lokalnych, czystości na drogach, placach i posesjach, ochrony środowiska oraz inne sprawy związane z warunkami życia na wsi.

Przypomnę, że po ostatnich wyborach sołeckich w Gminie Zakliczyn wyborcy postawili na równowagę parytetu płci; na czele 12 miejscowości stoją kobiety i kolejną połową miejscowości zarządzają mężczyźni.

Pani Przewodnicząca Zakliczyna, Panie Sołtyski i Panowie Sołtysi; w imieniu swoim oraz Zakliczyńskiego Centrum Kultury i Stowarzyszenia „Klucz", życzymy Wam z okazji Dnia Sołtysa sukcesów i satysfakcji w działalności na rzecz społeczności, która obdarzyła Was zaufaniem i wybrała na ten prestiżowy, bo najstarszy urząd lokalny w kraju.

Dyrektor ZCK i prezes Stowarzyszenia "Klucz" Kazimierz Dudzik

Życzenia z okazji Dnia Sołtysa

Z okazji Dnia Sołtysa składamy Państwu gratulacje i najserdeczniejsze życzenia, a także wyrazy uznania za Państwa zaangażowanie i wykonywaną pracę. Życzymy Państwu powodzenia i wielu sukcesów w wykonywaniu Waszych zadań. Aby nagrodą za Waszą pełną oddania pracę było zrozumienie, wdzięczność i wsparcie ze strony mieszkańców sołectw. Proszę przyjąć życzenia wszelkiej pomyślności i powodzenia we wszystkich Państwa inicjatywach i przedsięwzięciach.

Przewodnicząca Rady Miejskiej
Anna Moj

Burmistrz Miasta i Gminy Zakliczyn
Dawid Chrobak