135 lat działalności Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie

Tarnów przez stulecia był miastem prywatnym, jednak w 1787 roku książę Eustachy Sanguszko zrzekł się władzy nad miastem. Wówczas władze zaborcze uczyniły Tarnów ośrodkiem administracji. Umieszczono tu m.in. siedzibę biskupstwa, powołanego do administrowania tą częścią diecezji krakowskiej, która po pierwszym rozbiorze znalazła się w granicach monarchii austro-węgierskiej. Diecezja tarnowska powstała w 1786 roku. 102 lata po utworzeniu Diecezji Tarnowskiej Muzeum, a dokładnie 25 listopada 1888 roku z inicjatywy księdza Józefa Bąby - rektora Seminarium Duchownego i historyka Kościoła oraz prawa kanonicznego - powołane zostało Muzeum Seminaryalne Sztuki Kościelnej w Tarnowie.

Muzeum w Tarnowie zostało utworzone 18 lat po utworzeniu Muzeum Diecezjalnego we Włocławku. Mimo tego jest powszechnie uważane za najstarsze muzeum rzymsko-katolickie na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, ponieważ tarnowska instytucja była bardziej znana, dzięki szerszej otwartości na zwiedzających.

Celem Muzeum było krzewienie patriotyzmu, pielęgnowanie pamięci o historii polskiego Kościoła oraz polskiej kultury. Równie istotna była misja konserwatorska, muzeum miało ocalić od zapomnienia elementy wystroju gotyckich świątyń: obrazy, rzeźby, obiekty rzemiosła artystycznego. Nie bez znaczenia była również chęć nauczania seminarzystów oraz wszystkich zwiedzających miłości do sztuki.
Zbiory pozyskiwano na dwa sposoby – poprzez ekspedycje wyznaczonych duchownych po parafiach należących do Diecezji Tarnowskiej, oraz dzięki darom, które składali duchowni i niekiedy wierni.
W 1914 roku z powodu wojny Austriacy zajęli muzeum na potrzeby szpitala polowego, rozpoczynając wyniszczanie zbiorów. Komendant Glazer podobno wyrzucił wszystkie zbiory na dziedziniec, a następnie na długi czas przeniesiono je do zawilgoconego pokoju, gdzie dalej niszczały.

Zbiory tarnowskiego Muzeum Diecezjalnego niemal od początku istnienia podzielone były na trzy działy: sztukę cechową (malarstwo i rzeźba głównie z terenów Małopolski, reprezentujące tzw. szkołę krakowsko-sądecką), tkanin kościelnych, różnych dzieł sztuki z przełomu XIX i XX wieku (zegary, porcelana, malarstwo, etc.).

Do najważniejszych zabytków zaliczyć należy:

• “Opłakiwanie Chrystusa” z Chomranic – obiekt słynny na skalę europejską (grafika obok)
• tablica kamienna z herbem Leliwa – dzieło Franciszka Florentczyka
• tkaniny kościelne – słynny zbiór tkanin od średniowiecza do XIX wieku
• obrazy tablicowe
• polichromowana rzeźba średniowieczna z terenów Diecezji Tarnowskie
• rzeźba głowy Jana Chrzciciela na misie z Łącka – najstarszy eksponat muzealny, pochodzący z 2 połowy XIII wieku
• skrzydła Tryptyku z Ptaszkowej – najstarszy w polskim malarstwie tablicowym cykl scen pasyjnych

Obchody 135-lecia powstania Muzeum Diecezjalnego rozpoczęły się 25 października Mszą świętą w tarnowskiej katedrze pod przewodnictwem ks. dra Jacka Nowaka, rektora WSD w Tarnowie. O 16.30 w budynku muzeum na Placu Katedralnym odbył się wieczór jubileuszowy, podczas którego dyrektor Muzeum ks.dr Piotr Pasek wygłosił prelekcję „Ks. inf. Józef Bąba i jego dzieło”. Na spotkaniu zaprezentowano również jubileuszowy kalendarz zilustrowany zdjęciami wybranych dzieł sztuki sakralnej przechowywanych w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie.

Rocznie Muzeum Diecezjalne w Tarnowie odwiedza około 10 000 osób. W salach muzealnych odbywa się w ciągu roku 200 lekcji. Oferta edukacyjna jest przeznaczona dla przedszkolaków, uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Muzeum jest również placówką naukową, a także posiada oddziały terenowe w postaci muzeów parafialnych w Bobowej, Chełmie, Dobrej, Grybowie, Iwkowej, Krynicy, Limanowej, Odporyszowie, Rzepienniku Strzyżewskim, Tropiu, Złotej, a także Ośrodek Sztuki Ludowej im. Ks. Edwarda Nitki w Paszynie, Muzeum I Pułku Strzelców Podhalańskich AK w Szczawie, Muzeum Sanktuarium Maryjnego w Okulicach i Muzeum klasztorne PP. Klarysek w Starym Sączu.

źródło informacji: muzeumpamieci.umk.pl , Gość Tarnowski, foto: Vikipedia.