Edukacja kulturalna na najwyższym poziomie

W poprzednim materiale pisałem o „fenomenie zakliczyńskiej BWA”, czyli o działalności wystawienniczej Zakliczyńskiego Centrum Kultury. W dzisiejszym artykule pragnę zwrócić uwagę na inny fenomen, dzięki któremu ZCK i działające w ścisłej współpracy z Zakliczyńskim Centrum Kultury Stowarzyszenie „Klucz”, oferuje nietuzinkowe projekty z obszaru edukacji, w szczególności edukacji historycznej i kulturalnej. Tylko w 2024 roku dzięki pozyskanym przez Stowarzyszenie „Klucz” grantom z Województwa Małopolskiego i z budżetu Gminy Zakliczyn zrealizowaliśmy 3 znakomite projekty, których renoma wykracza daleko poza gminę Zakliczyn.

Pierwszym z nich jest Biesiada rycerska w Melsztynie. W 2024 roku odbyła się już siódma edycja wydarzenia zawierającego ważne elementy edukacji z obszaru historii i dziedzictwa kulturowego Ziemi Zakliczyńskiej. Z początku, niewielka impreza o charakterze rekonstrukcji historycznej, z czasem urosła do rangi jednego z najważniejszych tego typu wydarzeń w Subregionie Tarnowskim. Kiedy w 2016 roku Tadeusz Rybowicz (wraz z jego synem Dominikiem) z Biecza zainspirował mnie do organizacji w Melsztynie wydarzenia o charakterze rekonstrukcji rycerskiej, zacząłem pracować na charakterem tego wydarzenia i oczywiście nazwą. Nie chciałem, żeby to był jedne z wielu organizowanych już w tedy w Polsce turniejów rycerskich. Tak wyłonił się pomysł biesiady rycerskiej i taka formuła się przyjęła. Dzisiaj „Biesiad rycerska” w Melsztynie, to nie tylko kultowa już „Bitwa o zamek” wieńcząca dwudniową imprezę, ale także obozy rycerskie i dawnego rzemiosła, szkółki młodego woja i myśliwego, pokazy walk rycerskich i warsztaty łucznicze oraz garncarskie i starodawnej kuchni, do tego obrzęd Kupały vel Świętojański z puszczaniem wianków w Dunajcu. Od co najmniej 3 lat wielkim zainteresowaniem cieszy się pokaz laserowy wraz z legendą melsztyńską, a i bardzo chętnie mieszkańcy gminy i turyści przysłuchują się koncertom muzycznym. Godzi się także zauważyć, że wraz z rośnięciem Biesiady rycerskiej rosły mury (donżonu) wieży zamkowej (tu szczególnie polecam odszukanie na profilu FB burmistrza Chrobaka fragmentu koncertu muzyki dawnej z jednych z pierwszych Biesiad). Jak wyżej wspomniałem, realizacja takiego wydarzenia możliwa była dzięki donatorom; Województwa Małopolskiego i Gminy Zakliczyn, bo koszt organizacji Biesiady w 2024 roku, to 56 500,00 zł. Niewiele środków jak na taki rozmach organizacyjny, ale też z wielkim poświęceniem pracują nad organizacją biesiad wszyscy pracownicy ZCK od głównej księgowej Edyty Ramian począwszy, poprzez koordynatorki (wcześniej Maria Chruściel, Ewelina Siepiela, a ostatnio Magdalena Tobiasz), Halinę Machel, Elżbietę Mliczek i Stanisława Kusiaka. Na duże wsparcie możemy liczyć ze strony samorządu Gminy z burmistrzem Chrobakiem, ZUK oraz OSP (szczególnie Gwoździec, Charzewice i Faliszewice). Sferą merytoryczną profesjonalnie zajmuje się od lat Drużyna Najemna Rujewit z Krakowa, a od teraz także Bractwo rycerskie „Wataha” z Tarnowa. Z powodu braku organizacji w 2024 roku Turnieju „O warkocz Tarłówny” w Dębnie, melsztyńska „Biesiada” urosła do rangi najważniejszego tego typu wydarzenia w subregionie.

W 2024 roku obchodziliśmy 170 rocznicę urodzin i 95 rocznicę śmierci najwybitniejszego polskiego symbolisty Jacka Malczewskiego związanego rodzinnie z Ziemią Zakliczyńską. To dało nam asumpt do realizacji projektu edukacyjnego pod tytułem „Malczewski na nowo w Zakliczynie”. Nie ukrywam, że tytuł projektu zaczerpnąłem z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, a konkretnie projektu realizowanego przez wybitnego znawcy twórczości Malczewskiego prof. Bartosza Korzeniowskiego przy współpracy z Miejskim Ośrodkiem Kultury w Męcinie pod nazwą „Malczewski na nowo” w 2023 roku (jak brać wzory, to od najlepszych). Tak więc powstał projekt edukacji kulturalnej pod nazwą „Malczewski na nowo w Zakliczynie”, który składał się z trzech części;

- konkursu plastycznego adresowanego do dzieci i młodzieży szkól podstawowych oraz do młodzieży szkół średnich na który nadesłano ponad 40 prac z gminy Zakliczyn, Tarnowa oraz Nowego Sącza,
- spektaklu teatralnego „Malczewski jakiego nie znacie” wg scenariusza Kazimierza Dudzika, w reżyserii Haliny Machel, a w wykonaniu aktorów „Sceny Jordana” działającej przy Zakliczyńskim Centrum Kultury oraz gościnnie aktora Teatru Nie Teraz Andrzeja Króla,
- gali finałowej projektu, na którą złożył się wykład znakomitej znawczyni twórczości Jacka Malczewskiego i jego syna Rafała oraz przyjaciółki rodziny Malczewskich – kustosz Muzeum Jacka Malczewskiego w Radomiu – Katarzyny Posiadały, ogłoszono także wyniki konkursu plastycznego i wręczono nagrody laureatom, a na finał uczestnicy zobaczyli premierę spektaklu „Malczewski jakiego nie znacie”.

Ten bardzo wysoko oceniony projekt przez gości Gali finałowej oraz uczestników konkursów, na nowo odkrył Jacka Malczewskiego, szczególnie dla najmłodszego pokolenia, na przykład pani kustosz Katarzyna Posiadała bardzo chętnie widziała by wystawienie spektaklu „Malczewski jakiego nie znacie” w dworku rodzinnym Malczewskich w Wielgiem. Z kolei laureaci konkursów pytali o kolejne edycje, a byli tacy, którzy chcieli kupić do kolekcji nagrodzone prace. Projekt ten został zrealizowany dzięki dofinansowaniu Województwa Małopolskiego z programu „postaw na edukację” w wysokości 20 000 złotych, a budżet Gminy Zakliczyn dorzucił 2 300 złotych. Koordynatorką projektu była Magdalena Tobiasz, a w sukcesie organizacyjnym wspierał ją cały zespół pracowniczy ZCK.

„Wjazd Bolesława Chrobrego do Zakliczyna” to ostatni, w grudniu realizowany projekt edukacyjny, tym razem w związku ze zbliżającą się tysięczną rocznicą koronacji pierwszego polskiego władcy – Bolesława Chrobrego. Ten projekt znakomicie wpisuje się w obszar edukacji historycznej i budowaniu postaw patriotycznych wśród najmłodszego pokolenia – stąd adresatami byli uczniowie szkól podstawowych Gminy Zakliczyn. Dzięki nawiązaniu bliskiej współpracy Zakliczyńskiego Centrum Kultury z Bractwem historycznym „Wataha rycerska” w Tarnowie nawiązanej na początku tego roku, zrealizowaliśmy kilka przedsięwzięć (Biesiada rycerska w Melsztynie, rekonstrukcje historyczne podczas obchodów rocznicowych, etc). Projekt „Wjazd Bolesława Chrobrego do Zakliczyna” zakładał właśnie jako podstawę konkurs dla uczniów, a w finale przedstawienie historycznej rekonstrukcji koronacji pierwszego polskiego króla, ale także powitanie władcy przez burmistrza Miasta i Gminy Zakliczyn i wspólny orszak z Rynku do świątyni Franciszkanów w Zakliczynie. Ten najlepszy ze sposób przekazu treści historycznych młodemu pokoleniu uzupełniony był oczywiście wykładami, które wygłosili; Kazimierz Dudzik – rola koronacji Bolesława Chrobrego dla Polski oraz Waldemar Chrobak - geneza symboli narodowych. Podobnie jak poprzedni, również ten projekt został zrealizowany dzięki dofinansowaniu Województwa Małopolskiego, tym razem w kwocie 10 000 zł. W takim okazałym wydaniu trudno byłoby go przeprowadzić, gdyby nie wsparcie partnerów takich jak wspomniane wyżej Bractwo historyczne, pomoc burmistrza Dawida Chrobaka i o. Szymona Wierzbiaka – gwardiana klasztoru Franciszkanów. Koordynatorką projektu była Magdalena Tobiasz, a w sukcesie organizacyjnym wspierał ją cały zespół pracowniczy ZCK. To nie jest tylko grzecznościowa formułką (te moje podziękowania dla Zespołu ZCK), ale docenienie prawdziwego zaangażowania w realizację zadań, tak, aby były one realizowane na możliwie najwyższym poziomie. Niech o tym zaświadczy fakt, że po zrealizowanym wydarzeniu odezwał się do nas Stefan Kukowski - Wielki Mistrz Konfederacji Orderu Świętego Stanisława, z ofertą włączenia się w ogólnopolską inaugurację obchodów 1000 rocznicy koronacji Bolesława Chrobrego w Świętym Gaju, gdzie 12 kwietnia 2025 roku odbędą się uroczystości w 997 rocznicę męczeńskiej śmierci św. Wojciecha.