Przejście do firmy KM-Net

SKO

069W czwartek 26 stycznia w Zakliczynie odbyła się uroczystość odsłonięcia Pomnika upamiętniającego ludność pochodzenia żydowskiego zamieszkującą w Zakliczynie i innych miejscowościach, wymordowaną przez Niemców w 1942 roku. Pomnik powstał z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Pani Anny Grygiel-Huryn, która urodziła się w gettcie w Zakliczynie. Inicjatywę finansowo wsparł również Instytut Pamięci Narodowej oraz samorząd Gminy Zakliczyn.

 

 

086W wydarzeniu udział wziął Minister Wojciech Kolarski - sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy,  Anna Grygiel-Huryn - Przewodnicząca Oddziału w Krakowie Stowarzyszenia Dzieci Holocaustu, która przybyła na uroczystość z mężem, córką i wnukiem. Ponadto udział w wydarzeniu wzięli dr Mateusz Szpytma - Zastępca Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, Cecylia Radoń - Zastępcę Dyrektora Oddziału IPN w Krakowie, dr Maciej Korkuć - Naczelnika Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Krakowie, dr Roman Gieroń z Oddziałowego Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie, Rabin Rafael Popak, Ks. Dziekan Paweł Mikulski – Proboszcz Parafii Św. Idziego w Zakliczynie. Powiat Tarnowski reprezentowała Wiceprzewodnicząca Rady Powiatu Tarnowskiego - Irena Kusion oraz radny Rady Powiatu Tarnowskiego - Józef Gwiżdż – Dyrektor SP im. Lanckorońskich w Zakliczynie.

 

Do Zakliczyna przybyli również samorządowcy, a wśród nich, Marta Herduś – Burmistrz Żabna, Andrzej Adamek - Wójta Gminy Bełżec, Grażyna Komadowska - Przewodnicząca Rady Gminy Bełżec oraz Leszek Zegzda - Radny Miasta Nowego Sącza. Nie mogło zabraknąć Radnych Rady Miejskiej w Zakliczynie, kierownictwa Urzędu Miejskiego w Zakliczynie, Dyrektorów szkół, przedstawicieli Sądeckiej Biblioteki Publicznej im. J. Szujskiego w Nowym Sączu w osobie Artura Franczaka, Fundacji Rodziny Popielów „CENTRUM" - reprezentowanej przez Bogusława Józefa Popielę, a także reprezentantów organizacji żydowskich działających w Małopolsce m.in.: krakowskiego Centrum Społeczności Żydowskiej i Fundacji Nomina Rose. Na uroczystość przybył również Marek Ptak – Komendant Komisariatu Policji w Wojniczu, Adam Bartosz z Muzeum Okręgowego w Tarnowie oraz współorganizatorzy wydarzenia, Krzysztof Małek - dyrektor Zespołu Szkół Ponadpodstawowych w Zakliczynie i Danuta Skalska-Cygan, Zastępcę Dyrektora ZSP w Zakliczynie, Kazimierz Dudzik – dyrektor Zakliczyńskiego Centrum Kultury i Monika Kulak – wicedyrektor ZCK oraz Romana Nosek – dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej  im. o. Jana Góry w Zakliczynie.

 

029

 

Nad porządkiem uroczystości oraz realizacją punktów programu czuwał Dyrektor Zakliczyńskiego Centrum Kultury - Kazimierz Dudzik. Jako pierwszy głos zabrał Burmistrz Miasta i Gminy Zakliczyn Dawid Chrobak, który powitał wszystkich zebranych. W swoim wystąpieniu włodarz miasta przypomniał tragiczną historię ofiar niemieckich zbrodni - Żydów i Polaków żydowskiego pochodzenia.

 

0761- Spotykamy się w symbolicznym miejscu, bo na terenie ówczesnego getta, w pobliżu wejścia do getta od strony rynku./.../.
Tragiczne wydarzenia z Zakliczyna nakazują nam zadać sobie pytanie dlaczego do nich doszło. Dlaczego tak się stało, że niemieccy okupanci działali metodycznie, przemysłowo dążąc do unicestwienia całego narodu i zagrabienia każdej, najdrobniejszej cząstki jego dóbr. Bo opętani byli nienawiścią do drugiego człowieka. Dzisiaj w Zakliczynie upamiętniamy ofiary tutejszego getta. Pamięć o Zagładzie Żydów trwa i jest przestrogą dla każdej kolejnej generacji. Ostrzega nas przed tym, do czego prowadzi totalitarna władza, oparta na imperialnej ideologii i rasistowskiej pogardzie dla innych narodów. Mimo że wiele ofiar Zagłady nie ma nawet własnych grobów, pamięć o nich trwa przekazywana przez ludzi, miejsca upamiętnienia i instytucje. W obliczu agresji rosyjskiej na Ukrainie warto przypomnieć wypowiedź historyka i dziennikarza Mariana Turskiego z 27 stycznia 2020 roku, zawierającej przestrogę, że "jeżeli będziecie obojętni, to nawet się nie obejrzycie, a na was i na waszych potomków jakieś Auschwitz spadnie z nieba". Niech pełna prawda o Holocauście, strzeżona przed zafałszowaniem i manipulacją pozostanie wstrząsającą sumieniami przestrogą przed lekceważeniem szowinizmu i imperializmu w jakiejkolwiek ich postaci.
/.../ Jest z nami Pani Anna Grygiel-Huryn, która urodziła się w getcie w Zakliczynie w 1942 roku. Przeżyła wojnę dzięki pomocy polskiej rodziny Franciszka i Marii Jaroszów. Rodzina Jaroszów z narażeniem życia ukrywali oni przed Niemcami w sumie kilkanaście osób pochodzenia żydowskiego. Natomiast pozostała część jej bliskich z rodzin Riegielhauptów i Kempińskich znalazła się wśród wywiezionych przez Niemców do KL Belzec i tam zamordowanych
– powiedział na wstępie uroczystości burmistrz Dawid Chrobak.

 

081Jak podkreślił włodarz gminy, inicjatorką upamiętnienia tamtych tragicznych wydarzeń  i budowy pomnika była Pani Anna Grygiel-Huryn, która urodziła się w 1942 roku. Przeżyła wojnę dzięki pomocy polskiej rodziny Franciszka i Marii Jaroszów, która z narażeniem życia ukrywała przed Niemcami w sumie kilkanaście osób pochodzenia żydowskiego. Natomiast pozostała część jej bliskich z rodzin Riegielhauptów i Kempińskich znalazła się wśród wywiezionych przez Niemców do KL Belzec i tam zamordowanych.


Burmistrz podziękował Pani Annie za inicjatywę budowy pomnika pamięci ofiar getta w Zakliczynie oraz wsparcie finansowe inwestycji. Na ręce Pana Prezesa Mateusza Szpytmy złożył podziękowania za bardzo dobrą współpracę związaną z przygotowaniem uroczystości i dofinansowanie tej inwestycji. Słowa wdzięczności skierwał również do wszystkich, którzy przyczynili się do wykonania pomnika, w tym Zakładu Usług Komunalnych w Zakliczynie, Dyrektorów jednostek organizacyjnych i pracowników Urzędu Miejskiego w Zakliczynie, Zakliczyńskiego Centrum Kultury, Zespołu Szkół Ponadpodstawowych im. J. Piłsudskiego w Zakliczynie oraz Szkole Podstawowej im. Lanckorońskich w Zakliczynie za pomoc i zaangażowanie w organizację uroczystości.

 

Następnie głos zabrał minister Wojciech Kolarski, który podkreślił, że:

- Wielka historia Polski rozgrywa się w takich miejscach jak to, jak Zakliczyn, w takich lokalnych społecznościach, lokalnych wspólnotach. Tak właśnie podczas wizyt, które są poświęcone wydarzeniom historycznym podkreśla prezydent RP Andrzej Duda. Stąd też moja tu obecność w imieniu Prezydenta, żeby pokazać, że właśnie to co dzisiaj upamiętniamy, ta historia którą dzisiaj wspominamy to część naszej historii, historii Rzeczypospolitej.

 

W swoim wystąpieniu historię Żydów i Polaków żydowskiego pochodzenia przypomniał wiceprezes IPN dr Mateusz Szpytma, okolicznościowy list od poseł na Sejm Anny Pieczarki został odczytany przez Dyrektor Biura Poselskiego - Panią Ewę Kubisztal, ale szczególne wrażenie na obecnych wywarły dwa wystąpienia: Pani Anny Grygiel-Huryn oraz wójta Bełżca Andrzeja Adamka. Na koniec wystąpień zostały odczytane przez wicedyrektor Danutę Skalską – Cygan, obszerne  fragmenty relacji z zagłady zakliczyńskiego getta w oczach świadków tych wydarzeń. Kolejnym punktem programu było odsłonięcie Pomnika Pamięci Ofiar Getta, którego dokonali: Anna Grygiel – Huryn, minister Wojciech Kolarski, wiceprezes IPN dr Mateusz Szpytma, burmistrz Dawid Chrobak i wójt Andrzej Adamek.

 

Wśród zgromadzonych mieszkańców Zakliczyna i okolic, a także zaproszonych gości spora grupa uczestników to młodzież szkolna wraz z opiekunami. Pomimo chłodu szkolna brać dzielnie pełniła wartę honorową przy pomniku i asystowała szkolnym sztandarom. Przed pomnikiem wartę pełnili uczniowie Technikum Zespołu Szkół Ponadpodstawowych z Zakliczyna Filip Rzepecki i Krystian Ziółkowski oraz poczty sztandarowe uczniów Liceum Ogólnokształcącego i Technikum Zespołu Szkół Ponadpodstawowych z Zakliczyna w składzie: Ania Wieloszyńska – dowódca pocztów, Oliwia Mikołajczyk, Marcel Budzyński, Adrian Makówka, Konrad Gierałt, Justynka Jankoś i Natalia Stanuszek. Opiekunka pocztu i warty jest Pani Maria Soska. Poczet sztandarowy Szkoły Podstawowej im. Lanckorońskich w Zakliczynie wystąpił na uroczystości w składzie: Wioletta Barczyk, Amelia Damian, Olga Mytnik, Kamila Budzyn, Krzysztof Krakowski i Mikołaj Ramian. Opiekunka pocztu jest Pani Katarzyna Pach.

 

Po odsłonięciu Pomnika zabrzmiała piekny i wzruszający fragment melodii „Pieśń z Getta” autorstwa Alexandra Olshanetsky’ego, wykonanej przez skrzypaczki Justynę Ramian i Łucję Obrzut – uczennice ZSP w Zakliczynie, a nagrany w studio Bogusława Wróbla. Następnie modlitwę ekumeniczną w intencji pomordowanych, poprowadzili rabin Rafael Popak i ks. dziekan Paweł Mikulski.

Ostatnim punktem programu uroczystości odsłonięcia Pomnika Pamięci Ofiar Getta było złożenie wiązanek kwiatów i zapalenie zniczy u stóp Pomnika przy akompaniamencie werbla, wykonanym przez kapelmistrza SOD "Filipowice" Rafała Bila. Wiązanki składali i zapalili znicze organizatorzy uroczystości, zaproszeni goście, reprezentanci Prezydenta RP, samorządów, parlamentu, organizacji pozarządowych, a także delegacje obu zakliczyńskich szkół obecne na uroczystości.

 

Poniżej zamieszczam treść zapisaną na tablicy umieszczonej na pomniku w trzech jezykach: polskim, hebrajskim i angielskim.

 

Zagłada Żydów z getta Zakliczynie

W lipcu 1942 roku niemieckie władze okupacyjne uczyniły Zakliczyn miejscem przymusowej koncentracji ludności żydowskiej z różnych miejscowości. Do miasta przywieziono osoby z Wojnicza, Czchowa, Ciężkowic, Iwkowej, Uszwi, Pleśnej, Gromnika, Radłowa, Szczurowej, Gumnisk i Wietrzychowic.

 

W utworzonym w ten sposób getcie Niemcy stłoczyli około 2 tys. osób. Warunki mieszkaniowe były „bardzo ciężkie, po 20 osób mieszkało w jednym pokoju, w lecie ludzie spali na wolnym polu” (relacja Dawida Mikołajewicza).

 

Likwidacja getta w Zakliczynie była częścią tzw. Aktion „Reinhardt”, w czasie której Niemcy zamordowali w Generalnym Gubernatorstwie co najmniej 1,5 miliona osób – Żydów i Polaków żydowskiego pochodzenia. Niemcy zlikwidowali getto w Zakliczynie we wrześniu 1942 roku. Większość mieszkańców wywieźli w bydlęcych wagonach do obozu zagłady w Bełżcu i tam wymordowali. Tylko nieliczni Żydzi zdołali uciec i ukryć się przed Niemcami.

 

Część ofiar zamordowali w Zakliczynie, w pobliżu synagogi, później rozebranej przez Niemców (przy ulicy Żabiej, obecnie – Piłsudskiego), gdzie dokonywano rozstrzeliwań. Ich ciała zostały pochowane w zbiorowej mogile w miejscu egzekucji (w 1947 roku zwłoki ekshumowano i przeniesiono na cmentarz żydowski w Brzesku). Grupę kilkunastu osób Niemcy wywieźli do Brzeska i tam rozstrzelali na miejscowym cmentarzu.

 

Władze niemieckie wybrały też grupę kilkudziesięciu osób, którym nakazały porządkowanie i przeszukiwanie obszaru getta w celu zgromadzenia majątku pomordowanych, który uznawały w całości za własność Rzeszy Niemieckiej. Po wypełnieniu narzuconych zadań, również ta grupa została przez Niemców zamordowana – w grudniu 1942 roku.

 

Jednym z inicjatorów powstania upamiętnienia była Anna Grygiel-Huryn, która urodziła się w getcie w Zakliczynie w 1942 roku. Przeżyła wojnę dzięki pomocy polskiej rodziny Franciszka i Marii Jaroszów (z narażeniem życia ukrywali oni przed Niemcami w sumie kilkanaście osób pochodzenia żydowskiego). Natomiast pozostała część jej bliskich z rodzin Riegielhauptów i Kempińskich znalazła się wśród wywiezionych przez Niemców do KL Belzec i tam zamordowanych.

 

556Po zakończeniu pierwszej cześci uroczystości wszyscy zebrani przy Pomniku, zaproszeni goście oraz młodzież szkolna udali się do ratusza, gdzie w Sali im. S. Jordana mogli rozgrzać się ciepłą herbatą i kawą, a następnie wysłuchać wykładu doktora Romana Gieronia z krakowskiego oddziału IPN, który mówił o Akcji „Reinhardt” ze szczególnym uwzględnieniem realizacji tej akcji przez Niemców w dystrykcie krakowskim. Od kilku dni w siedzibie Zakliczyńskiego Centrum Kultury można zobaczyć wystawę poświęconą właśnie Akcji „Reinhardt”.

 

579

Następnie swój wykład wygłosił Adam Bartosz – były dyrektor Muzeum Okręgowego w Tarnowie oraz autor wielu opracowań o tematyce żydowskiej, który mówił m.in. o Żydach i Polakach począwszy od relacji pomiędzy tymi narodami w okresie I Rzeczypospolitej, okresie zaborów i budzenia się świadomości narodowej, aż po kres istnienia II Rzeczypospolitej.

 

 

582Konferencja wygłoszona w zakliczyńskim ratuszu była mocnym akcentem edukacyjnym i ubogaciła program uroczystości. Wydarzenie było przygotowane bardzo starannie, co podkreślali kolejno goście wydarzenia, a także niezmiernie wzruszona Pani Anna Grygiel – Huryn z mężem Tadeuszem i córką Tamarą podczas spotkania w siedzibie Zespołu Szkół Ponadpodstawowych w Zakliczynie.

 

W czwartek 26. stycznia w Zakliczynie miało miejsce historyczne wydarzenie, które zapisało się na kartach lokalnej historii. Zapewne historia zakliczyńskich Żydów będzie nadal badana przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Zakliczyńskiej i wspominana w kolejnych latach, chociaż  może w nieco innej formule, o co zapewne postara sie prowadzący obie części uroczystości Dyrektor Zakliczyńskiego Centrum Kultury - Kazimierz Dudzik, który zebrał od zaproszonych gości wiele słów uznania.

 

Link do relacji z wydarzenia na stronie tarnowska.tv:

https://www.tarnowska.tv/artykul/14975,zakliczyn-odslonieto-pomnik-ku-czci-ofiar-niemieckich-zbrodni-zydow-i-polakow-zydowskiego-pochodzenia

 

POMNIK POMNIK POMNIK
POMNIK POMNIK POMNIK
POMNIK POMNIK POMNIK
POMNIK POMNIK POMNIK
POMNIK POMNIK POMNIK
POMNIK POMNIK POMNIK
POMNIK POMNIK POMNIK
POMNIK POMNIK POMNIK
POMNIK POMNIK POMNIK
POMNIK POMNIK POMNIK
POMNIK POMNIK POMNIK
POMNIK POMNIK POMNIK

Partner zakliczyninfo

TKK

 

Warto zobaczyć

Archiwum

Rozlicz PIT Online z PITax.pl dla OPP.
Projekt realizujemy we współpracy z IWOP.

© Oficjalny Portal Internetowy Głosiciela. Wszelkie prawa zastrzeżone.